Oog voor Klimaat en luchtkwaliteit

De ozonlaag, luchtvervuilende stoffen en broeikasgassen kunnen dankzij satellietinstrumenten wereldwijd goed in kaart worden gebracht. Deze onderwerpen staan echter niet los van elkaar.

Zo zijn stoffen die van invloed zijn op luchtkwaliteit en de ozonlaag vaak ook van invloed op klimaat. Daarom is het van groot belang om de samenhang tussen het beleid op het gebied van luchtkwaliteit en klimaat onder ogen te zien. Positieve effecten op het ene terrein kunnen op het andere terrein juist negatief uitpakken.

Satellietmetingen kunnen ons daarbij helpen en ondersteuning bieden bij het nemen van beleidsafwegingen en de verificatie van eerder genomen maatregelen.

Dat zei Prof. Pieternel Levelt, hoofd Aardobservatie Klimaat van het KNMI, in haar intreerede “Oog voor Klimaat en Luchtkwaliteit” als hoogleraar Remote Sensing van de aardatmosfeer aan de TU Delft. Levelt werkt in deeltijd aan het “Department of Earth and Atmospheric Sciences” van de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen.

De aandacht richt zich met name op de ontwikkeling van nieuwe en kleinere satellietinstrumenten ten behoeve van klimaatonderzoek. De instrumenten worden steeds nauwkeuriger en zijn gedetailleerder in het kwantificeren van bepaalde emissiebronnen. Ze kunnen in de toekomst een belangrijke rol spelen in de controle van (internationaal) beleid op het gebied van klimaat en luchtkwaliteit.

Montreal Protocol
In dat kader verwijst Levelt naar het Montreal Protocol. “Tot een hoogte van ongeveer tien kilometer speelt ozon een dubbelrol als broeikasgas en luchtvervuiler. “Ozon op leefniveau is giftig, maar de laag daarboven, de ozonlaag, absorbeert schadelijke kortgolvige zonlicht. Zonder dat, zou leven op aarde niet mogelijk zijn.

Toen het ozongat boven de Zuidpool werd ontdekt, leidde dit dan ook terecht tot het Montreal Protocol (1987). Daarin werd de productie van chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s), die ozon afbreken, aan banden gelegd. Deze cfk’s zijn tevens broeikasgassen. Nu is de concentratie van cfk’s veel lager dan die van CO2, maar omdat het zulke sterke broeikasgassen zijn, spelen ze toch een belangrijke rol.

Recent is aangetoond dat het Montreal Protocol door het aan banden leggen van de cfk’s niet alleen goed is voor het herstel van de ozonlaag, maar óók voor het beperken van de opwarming van de aarde. Zonder het Montreal Protocol zou de opwarming van de aarde dus harder zijn gegaan. Iets dat we ons indertijd nog niet realiseerden.

Dit voorbeeld laat zien dat het van groot belang is om beleid op het terrein van luchtkwaltiteit en klimaat niet los van elkaar te zien. Pas dan kunnen de juiste afwegingen worden gemaakt op beide beleidsterreinen.