Rode sneeuw

Sneeuw en ijs hebben het erg moeilijk met de stijgende temperaturen wereldwijd. Alpengletsjers trekken zich in rap tempo terug, wintersneeuw smelt steeds eerder in het seizoen weg en het ijs in de poolgebieden is de klos vanwege de razendsnelle opwarming aldaar. Recent onderzoek toont aan dat zelfs minuscule organismen hun steentje bijdragen aan de afsmelting.

Rode algen

Er bestaat namelijk een bepaald type roodkleurige alg dat zich prima thuis voelt in de sneeuw. In de winter houden deze algen zich koest, maar zo gauw de lente aanbreekt komen ze tot bloei en geven ze de sneeuw een typisch rozerode kleur (figuur 1). Een mooi beeld voor de argeloze toerist, maar voor de sneeuw of gletsjer is het het zoveelste effect dat de afsmelting doet toenemen. Dat blijkt uit onderzoek op diverse locaties in het noordpoolgebied (figuur 2). 

Wat is het geval? Door de rode kleur van de sneeuwalgen wordt er minder zonlicht door de sneeuw gereflecteerd. Een groter deel van de zonne-energie wordt door de sneeuwlaag opgenomen, die daardoor opwarmt en verder afsmelt. Minder koude sneeuw leidt weer tot verdere algenbloei, enzovoorts. Door deze toenemende algenbloei kan de reflectiviteit van de sneeuw met wel 13% afnemen (figuur 3), wat een sterke toename in afsmelting veroorzaakt.

Klimaateffecten

De helft van het oppervlak van de gletsjers in het noordpoolgebied is met algen bedekt

Omdat in een opwarmend klimaat de sneeuw ook steeds eerder in het seizoen begint te smelten, worden de algen eerder actief, wat het uiteindelijke effect op de afsmelting van sneeuw en ijs nog verder vergroot. Schattingen laten zien dat ten minste 50 procent van het oppervlak van de gletsjers in het Arctische gebied bedekt is door deze algen. Dit suggereert dat de toenemende afsmelting als gevolg van algengroei een belangrijk proces is voor het smelten van sneeuw en ijs.

De huidige generatie klimaatmodellen – zoals het KNMI-klimaatmodel EC-Earth – nemen dit effect momenteel nog niet mee. Deze modellen onderschatten mogelijk niet alleen de huidige, maar ook de toekomstige afsmelting van sneeuw en ijs en daarmee ook de opwarming in de poolgebieden. Hoe het ook zij, met ook deze minuscule organismen als tegenstander krijgen de sneeuw- en ijsvlakten in de poolgebieden het steeds lastiger.

KNMI-klimaatbericht door Richard Bintanja