Zonnig weer zorgt voor droogte dit jaar

Dit jaar is hard op weg om extreem droog te worden. Het neerslagtekort behoort momenteel tot de 5% droogste jaren. Toch was de hoeveelheid neerslag vrij normaal tot nu toe. Het blijkt dat de zon de grootste aanjager is van de droogte, net zoals in het extreem zonnige jaar 2020.

Juniwater is verdampt: droogte wordt weer 'hot topic'

Even leek het erop dat de voorjaarsdroogte door de relatief natte juni getemperd werd. Maar nu er in juli nog maar amper regen is gevallen, is het onderwerp droogte weer ‘hot’ geworden. Het neerslagtekort sinds 1 april van dit jaar hoort weer bij de 5% droogste jaren (figuur 1). Gezien vanaf 1906 zijn er slechts 5 jaren die op 18 juli droger waren. Dit past goed bij het beeld dat een voorjaar met een groot neerslagtekort een grotere kans geeft op een extremer neerslagtekort later in het jaar.  Ook elders in Europa is het extreem droog.

Zon grootste aanjager neerslagtekort

Net als in het jaar 2020 blijkt de zon de grootste aanjager van het neerslagtekort. Hoe zit dat? Het neerslagtekort is in essentie niets anders dan de verdamping minus de neerslag. Kijken we eerst naar de neerslag, dan blijkt dat de hoeveelheid gemeten tussen 1 april en 18 juli redelijk normaal is. Dat verklaart niet waarom het neerslagtekort in 2022 zo groot is. De verdamping moet dus de 'boosdoener’ zijn.

Inderdaad blijkt dat de verdamping in De Bilt tussen 1 april en 18 juli extreem hoog is. Waarom is dat het geval? Een antwoord hierop is te vinden door te kijken naar welke weersinvloeden bijdragen aan de verdamping. Dat zijn: 1) de hoeveelheid zonnestraling; en 2) de temperatuur. Hoe warmer en hoe meer zonnestraling, hoe meer er verdampt. De gemiddelde temperatuur vanaf 1 april was tot nu toe niet extreem. Wat zon betreft is dit een heel ander verhaal. Dit wordt duidelijk als we kijken naar het aantal zonuren, dat sterk samenhangt met de hoeveelheid zonnestraling. Wat blijkt: slechts twee keer eerder hadden we per dag gemiddeld zoveel zonuren als nu (figuur 2). Kortom, het is de zon die tot nu toe het verschil maakte.

Meer verdamping in toekomst door meer zon en hogere temperaturen

Door het versterkte broeikaseffect wordt het steeds warmer, waardoor de verdamping toeneemt. Ook wordt het naar verwachting steeds zonniger. Verder zal de hoeveelheid neerslag in de lente en zomer waarschijnlijk afnemen of gelijk blijven. Kortom: het is de verwachting dat het gemiddelde neerslagtekort in de toekomst verder op zal lopen.

KNMI-klimaatbericht door Lars van Galen