Zonnige start meetproject luchtverontreiniging

Door het uitzonderlijk fraaie najaarsweer hebben de onderzoekers van het CINDI-2 meetproject een meer dan goede start gehad van hun campagne. Niet alleen de MAXDOAS instrumenten die zonlicht analyseren dat door stoffen in de atmosfeer wordt beïnvloed, hebben prima data kunnen verzamelen.

Ook de overige instrumenten bij de KNMI-meetmast Cabauw, die het gedetailleerde ‘decor van de voorstelling’ vormen. Lidars, radiosondes, meetauto’s, meetfietsen en metingen van fijnstof hebben allemaal goed gewerkt. De campagne duurt nog een week, maar heeft al een aantal ‘golden days’ opgeleverd die het meest interessant zijn om te analyseren.

CINDI-2 ging op 12 september bij de KNMI-meetmast in Cabauw van start met een feestelijke bijeenkomst voor alle betrokkenen. In zijn openingswoord benadrukte KNMI-hoofddirecteur Gerard van der Steenhoven dat een project als CINDI-2 door jonge onderzoekers misschien als een evenement op zich wordt gezien, maar dat het belangrijk is om ook het bredere perspectief te zien. Voorop staat het belang van data van bekende kwaliteit voor toepassingen in weer, klimaat en luchtkwaliteit, op de lange termijn. Dit werd nog eens onderstreept door Thorsten Fehr van de ruimtevaartorganisatie ESA die duidelijk maakte hoe groot de behoefte is aan een goede wereldwijde validatie van satellietinstrumenten vanaf de grond. Voor ESA is CINDI-2 dan ook een belangrijk project.

Het internationaal meetproject CINDI-2 voor meting van luchtverontreiniging is wereldwijd het grootste meetproject in zijn soort. Zo’n honderd onderzoekers uit alle uithoeken van de wereld zijn in september aan het werk op het terrein rond de KNMI-meetmast in Cabauw nabij Lopik.

CINDI-2 is de tweede ‘Cabauw Intercomparison of Nitrogen Dioxide Measuring Instruments’, waarbij onderzoekers naar Cabauw komen om hun luchtverontreiniging metende instrumenten met elkaar te vergelijken. Deze instrumenten zullen op hun beurt, eenmaal terug op hun eigen plaats in de wereld, een rol spelen als referentie voor satelliet instrumenten die vanuit de ruimte luchtverontreiniging meten. CINDI-2 is daarom een belangrijke stap voor de validatie van TROPOMI,  een satellietinstrument van Nederlandse makelij waarvan de lancering in 2017 wordt verwacht. De verwachtingen zijn hoog: TROPOMI moet de luchtkwaliteit vanuit de ruimte gaan meten op stadsniveau.

Metingen met licht

Bij de meetmast zijn 20 containers opgesteld met meetapparatuur erop en erin. Hier kunnen de meer dan dertig deelnemende instituten hun metingen uitvoeren. De zogenaamde MAXDOAS instrumenten waar de campagne om draait, analyseren zonlicht dat door de in de atmosfeer aanwezige stoffen, zoals stikstofdioxide, wordt beïnvloed. Stikstofdioxyde is net als fijnstof een belangrijke component van luchtvervuiling. De analyse van de metingen is behoorlijk ingewikkeld en gedetailleerde aanvullende informatie afkomstig van de meetapparatuur in Cabauw helpen de wetenschappers bij het begrijpen van de uitkomsten van de MAXDOAS instrumenten. Zo is de aanwezigheid van fijnstof, en vooral de hoogte waar het stof zich bevindt van belang om te kennen. Dat wordt gemeten met lidar instrumenten die gebaseerd zijn op metingen met laserlicht in plaats van zonlicht.

De onderzoekers maken van de gelegenheid gebruik om extra aandacht te besteden aan de waarnemingen van de eigenschappen van fijnstof die van invloed zijn op de MAXDOAS gegevens. Onderzoekers van het project ACTRIS (Aerosol, Clouds and Trace Gases Infrastructure) plaatsen speciale apparatuur in Cabauw om te zien hoeveel licht het fijnstof absorbeert.

Kleinere sensoren voor meten luchtkwaliteit

De meetcampagne is een unieke gelegenheid om te kijken hoe de laatste ontwikkelingen op het gebied van kleine en goedkope sensoren voor luchtkwaliteit zich gedragen ten opzichte van al die geavanceerde apparatuur. De verwachting is dat kleine en goedkopere sensoren op den duur een aanvullende rol kunnen gaan spelen bij het meten en modelleren van luchtkwaliteit op lokale schaal, binnen de stad.

Om validatie van satellietmetingen op de lange termijn zeker te stellen wil de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA een netwerk van referentie-instrumenten voor het meten van de luchtkwaliteit tot stand brengen. CINDI-2 is hierin een belangrijke stap.

Het CINDI-2 meetproject verbindt metingen van luchtkwaliteit met satellieten met metingen op de grond, samen met de nieuwste ontwikkelingen voor metingen van luchtkwaliteit op de kleinste schaal die nu mogelijk is.