Zwaarbewolkt met kans op reuma

Het herfstweer nodigt uit tot boswandelingen. Maar voor mensen met reuma is vochtig herfstweer reden tot zorg. Een recent grootschalig Brits onderzoek vindt een relatie tussen pijn en hoge luchtvochtigheid, lage luchtdruk en hoge windsnelheid. Deze situaties blijken het meest voor te komen in de herfst.

Pijn verergert bij vochtig weer, lage druk en harde wind 

In het Britse onderzoek  is het verband onderzocht tussen pijnbeleving en vier weerselementen: temperatuur, relatieve vochtigheid, windsnelheid en luchtdruk (figuur 1). Wat blijkt: ongeveer driekwart van de mensen met reumaklachten ervaart dat de pijn afhangt van het weer. Hoe hoger de luchtvochtigheid en hoe lager de luchtdruk, hoe groter de kans dat reumaklachten opspelen (tot 20 procent meer). Windsnelheid heeft minder invloed en temperatuur nauwelijks.  

Is er een medische verklaring voor? 

Nee. Pijn is een erg subjectieve gewaarwording die het gevolg kan zijn van gewrichtsontsteking maar ook beïnvloed kan worden door vermoeidheid, slechte slaap, angst en depressieve klachten. Het sterk wisselen van de klachten met weersinvloeden suggereert eerder een effect op gewaarwording dan direct op gewrichten. Misschien is ons brein wel biologisch geprogrammeerd om bepaalde weersinvloeden onbewust waar te nemen? Maar daarvoor is de wetenschappelijke onderbouwing nog dunner.  

De volkswijsheid dat nat en koud weer reuma kunnen veroorzaken, zong tot de jaren vijftig nog rond in wetenschappelijke kringen, maar die theorie is inmiddels naar het rijk der fabelen verwezen. De Britse studie was opgezet om uit te zoeken of er achter de volkswijsheid een kern van waarheid zit, en dat lijkt zo te zijn dus. Er is een verband tussen pijnbeleving en het weer. 

Hoe vaak is het ongunstig reumaweer in Nederland? 

Om een grove inschatting te maken van ‘ongunstig reumaweer’ hebben we gekeken naar drempels van luchtvochtigheid en luchtdruk waarboven of waaronder de pijnbeleving meestal toeneemt. We kiezen een drempel van 80 % voor relatieve vochtigheid en 1013 hPa voor luchtdruk (figuur 1). Voor metingen tussen 1991 tot heden op station De Bilt tellen we het aantal uren dat deze drempels worden overschreden. We doen dit voor alle uren én voor alleen de uren waarop mensen doorgaans actief zijn overdag (tussen 9:00 en 21:00 uur). 

De pijnlijke weerssituaties blijken het meest voor te komen in de herfst (figuur 2). Ongeveer 30-35 % van de uren voldoet aan de criteria. In de winter is dat grofweg 25 % en in de zomer en lente 20 %. De luchtdruk is zowel in de herfst als in de winter laag, maar met name de luchtvochtigheid is hoog in de herfst.  

Overdag is het verschil tussen de seizoenen nog wat groter. Dat komt omdat in de lente en de zomer de luchtvochtigheid overdag meestal een stuk lager is. Overdag kan het weer in de herfst in 30 % van de tijd pijnklachten verergeren, 20 % in de winter, en slechts 10-15 % in de lente en zomer. Is voor migraine de winter een hoofdpijnseizoen, voor mensen die lijden aan reuma blijkt met name de herfst een zorgenkindje.