April 2007: extreem warm, zonnig en droog

April was dit jaar hoogst uitzonderlijk: ongekend warm, zonnig en extreem droog. De gemiddelde temperatuur was in De Bilt 13,1 graden tegen 8,3 normaal, wat normaal is voor Nice. In heel Europa was het weer extreem. 

Warmterecords
De maand was bijna twee graden warmer dan april 1794, de vorige recordmaand. Uiteraard regende het warmterecords. Zo waren er 14 warme dagen (20 graden of meer) tegen 2 normaal. Ook het aantal zomerse dagen (25 graden of meer) was met 7 een record. Gewoonlijk komt het kwik in april in De Bilt zelden boven de 25, nu waren er twee periodes van elk 3 en 4 zomerse dagen. De 14e was de eerste zomerdag. Zo warm was het zo vroeg in het jaar nog nooit geweest. In De Bilt werd op 15 april een recordstand van 28,9 graden gemeten. Westdorpe was met 29,7 graden de warmste plaats. Een record was dat niet: op 21 april 1968 werd in Limburg 32,2 graden gemeten. Ook de etmaalgemiddelden waren hoog, maar de laatste drie etmalen van april 1993 staan nog steeds aan kop.  

Opvallend waren de zwoele avonden, maar er waren ook koude momenten. De laagste temperatuur was -3,0 graden in de Achterhoek. Aan de grond vroor het lokaal 8 graden.

Zonovergoten
Ook de zon overtrof alle eerdere records. Landelijk gemiddeld berekende het KNMI 280 uren zon teen 162 normaal. De Bilt kwam uit op 284 uren zon, aantallen die zich kunnen meten met de zonnigste zomermaanden. De meetmast Cabauw spande de kroon met 294 uren zon. Zonnekampioen is nog altijd mei 1989 met in De Bilt 331 zonuren. Vooral de laatste tien dagen waren met 103 uren uitgesproken zonnig. Aan top staan echter nog de laatste tien aprildagen van 1984 (118 zonuren) en van 1942 (110 zonuren).

Record aantal mooi-weerdagen
April 2007 telde liefst 18  dagen met mooi weer, zogenaamde ADS-dagen. Een ADS-dag is een dag met een bovengemiddelde temperatuur, veel zon en nauwelijks neerslag. Zo veel mooi weer in april is niet eerder vertoond. Het grootste aantal mooi-weerdagen telde april 1912 (11 dagen), daarna volgen april 1952, 1974 en 1993 met elk 10 ADS-dagen. Normaal telt april 5,3 ADS dagen, dit jaar dus bijna drie keer zoveel.

Extreme droogte
Ook de droogte was extreem. Op veel plaatsen viel de hele maand geen druppel. De Bilt kreeg 0,3 mm in de meter. April 2007 is daarmee de droogste maand in de geschiedenis, net 0,1 mm droger dan februari 1986. De droogte begon al op 22 maart 2007 en het aantal droge dagen is uiteindelijk opgelopen tot 45. Ook dat is in ons land niet eerder vertoond. In combinatie met de warmte en de vele zon leverde dat een neerslagtekort (neerslag minus verdamping) op van circa 100 mm . In geen enkel jaar is het tekort aan neerslag in deze tijd zo groot geweest. Het aanhoudend droge zonnige weer hing uiteraard samen met aanvoer van zeer droge lucht vanaf het vasteland van Europa. De relatieve vochtigheid daalde op enkele dagen tot onder de 20%, waarden die in ons land zelden worden gemeten. In de droge lucht was het zicht optimaal: zo kon de KNMI-waarnemer vanaf de verkeerstoren op Schiphol de Utrechtse Dom goed zien en werden zelfs objecten waargenomen die op 75 kilometer afstand lagen.

Voorjaarsdroogte leek op 1893
De voorjaarsdroogte van 2007 was vergelijkbaar met de droogte in 1893. Volgens weerman Ad Vermaas was februari 1893 nog erg nat, waarna in maart, kort na het midden van de maand, een droogteperiode begon die tot half mei zou duren. "Al die tijd werd het weer bepaald door hogedrukgebieden. Oceaandepressies kregen geen kans en in de zeer zachte en vrijwel regenloze aprilmaand kwam de wind hoofdzakelijk uit richtingen tussen noord en oost. Allemaal elementen die sterk doen denken aan de grasmaand van 2007. Maar destijds werd de droogte in mei niet drastisch aangepakt zoals in de recordnatte mei van 2007, maar ging, in afgezwakte vorm, nog door. Pas vanaf half mei zorgden onweersbuien er destijds voor dat er lokaal regen van betekenis viel; op veel andere plaatsen viel aanzienlijk minder en hield de droogte aan. Ook juni was een (zeer) droge maand. Pas vanaf de tweede julidecade werden de neerslaghoeveelheden overal weer normaal. Daarmee kwam er een einde aan een droogteperiode die bijna 4 maanden had geduurd en waarin een aprilmaand besloten lag, waarin de droogte wel heel intens was".

Recordlente 2007 in Europa 
Niet alleen in ons land biedt dit voorjaar uitzonderlijk weer, ook in veel andere Europese landen is het weer van slag. In veel landen was april 2007 een historische maand met extreme warmte, droogte en zon. Vrijwel overal zijn records gevestigd. In De Bilt was april bijna 5 graden warmer dan het gemiddelde. In Zwitserland zijn afwijkingen vastgesteld van 10 graden boven het langjarig gemiddelde.

Zomer in april broeikaseffect?
Een vreemde maand schrijft KNMI-klimaatonderzoeker Geert Jan van Oldenborgh in ons kenniscentrum. Hij onderwierp de vele records in Europa ook vorig jaar al aan een analyse. De recordwarme periode duurt nu al een heel jaar. Zijn voornaamste conclusie: de opwarming van de aarde heeft de kans op een extreem warme aprilmaand als die van 2007 verhoogd, maar het is wat temperatuur betreft nog steeds een uitzonderlijke gebeurtenis met een geschatte herhalingstijd van meer dan 200 jaar. Wat zonneschijnduur betreft zou zo'n maand nog minder dan eens in de 350 jaar voorkomen!