Marathonweer

Zondag lopen duizenden mensen de Rotterdam Marathon. Ik ook. Weer of geen weer. Lopers beweren vaak dat er geen slecht weer bestaat, alleen slechte kleding. Toch beïnvloeden temperatuur, zon, wind en vochtigheid wel degelijk de sportieve prestaties. En de risico's. Bij langdurig sporten in hoge temperaturen of bij hoge luchtvochtigheid zijn die risico's groter dan bij 'gemiddeld' weer. Een aantal jaar geleden schreven we al enkele klimaatberichten over het weer tijdens lange sportevenementen zoals de marathon en de Nijmeegse Vierdaagse. En over hoe de zogenaamde WBGT (wet-bulb globe temperature), een variant op de natte-bol temperatuur, juist voor duursporters een relevante maatgever kan zijn. Met het oog op aanstaande zondag is het dus hoog tijd om die oude berichten uit het archief op te diepen en aan te vullen met recente gegevens.

Lopen, niet rennen 

Om verwarring te voorkomen over het fenomeen 'loper': rennen doe je om de trein of de bus te halen, lopen (of joggen) doe je voor je plezier, en wandelen, tsja, dat is wandelen. Lopen kost behoorlijk veel energie, en daarbij komt warmte vrij. Om oververhitting te voorkomen probeert het lichaam die warmte af te geven aan de omgeving (onder andere door zweten). Wind versnelt de afkoeling. Hoe warmer en vochtiger de buitenlucht, hoe meer moeite het lichaam moet doen die warmte kwijt te raken. Meer zweten dus, tot wel meer dan één liter per uur!  

WBGT meet de weersinvloed op buitensporters 

Een grootheid die de weersinvloed op buitensporters beschrijft is de “Wet-Bulb Globe Temperature” (WBGT). Hierin zijn naast temperatuur en vochtigheid ook windsnelheid en zonnestraling verwerkt. De luchtvochtigheid werkt verhogend in WBGT. Dus kan het zo zijn dat een niet zo warme maar vochtige (en dus erg klamme) dag, een net zo (gevaarlijk) hoge WBGT heeft als een hete dag met lage luchtvochtigheid. In sommige landen wordt WBGT al gehanteerd als officiële maat om hitte-gerelateerde risico's in te schatten (KNMI is hier ook actief mee bezig). Ideale WBGT-waarden voor marathonners liggen tussen 5 en 13 graden. Daarboven worden de prestaties, met name voor niet-elite lopers, snel minder (langzamere tijden, meer uitvallers).  

Weeromslag op zondag tijdens de marathon? 

Na weken van aanvoer van zeer droge lucht van het continent, draait komende dagen de wind en wordt vochtigere lucht aangevoerd. We zien dit heel concreet terug in de geleidelijke toename van de (dauwpunt-)temperatuur (afbeelding 1). Wanneer de warmere vochtige lucht haar piek bereikt, en of daar dan regen bij zal horen, was de afgelopen dagen niet heel precies bekend. De pluim laat zien dat we komende zondag vermoedelijk aan de bovenkant van ‘ideaal’ zullen zitten voor wat betreft WBGT. Temperatuur en dauwpunt liggen zondag vrij dicht bij elkaar, de relatieve vochtigheid zal dus flink hoger zijn dan de afgelopen tijd. Maar hogere WBGT temperaturen kunnen nog niet helemaal uitgesloten worden. Dus, lopers, volg de weerberichten en pas waar nodig je drinkplan aan!