CO2-afvoer door walvissen

De opname van CO2 door een potvis is te vergelijken met de opname door zo’n 3000 bomen. Een toenemend aantal walvissen blijkt te helpen om klimaatverandering tegen te gaan. Hoe doen walvissen dit?

Walvispoep en fytoplankton

Walvissen vinden hun voedsel in de zee op grote diepte, maar poepen nabij het oppervlak. De walvispoep bevat meststoffen, met name ijzer en stikstof, die, samen met zonlicht en CO2, de productie van fytoplankton stimuleren. Nadat het plankton is afgestorven of opgegeten, komt de koolstof uit de CO2 uiteindelijk in de diepzee terecht. Zo spelen de walvissen een rol in de natuurlijke koolstofcyclus. Door de walvisvaart is het aantal walvissen sterk afgenomen. Als door betere bescherming het aantal walvissen weer sterk zou toenemen, hoeveel CO2 zou dan hierdoor worden opgenomen? De plankton neemt CO2 op uit de zee, maar omdat het CO2-gehalte in de zee in evenwicht is met het CO2-gehalte in de atmosfeer, vermindert daardoor ook de hoeveelheid CO2 in de lucht.

Potvis versus bomen

Een veel voorkomende walvissoort is de potvis (figuur 1). Er zijn wereldwijd enkele honderdduizenden potvissen, maar vóór de walvisvaart waren het er meer dan een miljoen. Onderzoek laat zien dat de populatie van 12.000 potvissen in de Zuidelijke Oceaan jaarlijks 200.000 ton koolstof afvoert naar de diepzee, oftewel 17 ton koolstof per potvis per jaar. Een boom neemt jaarlijks zo’n 5 kilogram koolstof (20 kilogram CO2) op - best weinig eigenlijk. De opname van koolstof door een potvis is dus te vergelijken met de opname van koolstof door zo’n 3000 bomen.  Daar komt bij dat de koolstof in de afgestorven plankton lang op de oceaanbodem blijft liggen, terwijl de koolstof in een boom mogelijk weer als CO2 terugkomt in de atmosfeer als het hout wordt verbrand of verrot.

Een miljoen potvissen erbij

Een toename van bijvoorbeeld een miljoen potvissen komt dan overeen met een extra afvoer van 17 Megaton koolstof. Dat is 0,17 procent van de 10 Gigaton koolstof (37 Gigaton CO2) die in 2018 door verbranding van fossiele brandstoffen werd uitgestoten. Door verdere groei van de populatie van deze en andere walvissoorten kan dit percentage misschien stijgen tot 1 procent. Het blijft een klein percentage, maar alle beetjes helpen. Bovendien is een rijk gevarieerd leven in de wereldoceanen een aantrekkelijk toekomstbeeld.

KNMI-klimaatbericht door Peter Siegmund