Droogte in Zuid-Afrika

De miljoenenstad Kaapstad begon dit jaar met aftellen naar ‘day zero’, de dag waarop er geen water meer uit de kraan zou komen. De waterreservoirs van de stad bevatten nog maar een kwart van hun maximale capaciteit. Inmiddels is ‘day zero’ uitgesteld tot 2019, maar een duurzame oplossing voor het groeiende watertekort is er nog niet.

De oorzaak van het watergebrek is de droogte die Zuid-Afrika in zijn greep houdt (figuur 1). De gevolgen zijn het grootst in het westelijke deel, waar van nature minder neerslag valt dan in het oosten. Doorgaans worden de watervoorraden van het in het westen gelegen Kaapstad tijdens de wintermaanden (april t/m september) aangevuld, maar al drie jaar op rij is dat onvoldoende.  De droogte heeft grote gevolgen voor de bewoners van Kaapstad en de boeren in de omgeving. Er moet zuinig omgegaan worden met drinkwater. Zo zijn er strenge restricties op watergebruik, en wordt zelfs het watergebruik van individuele huishoudens openbaar gemaakt.

Zeldzame droogte

Als in de wintermaanden de westenwinden op het zuidelijk halfrond – ook wel de Roaring Forties genoemd – noordwaarts trekken, krijgt Zuid-Afrika te maken met wisselvalliger en natter weer. Voor bijna het hele land geldt dat twee derde van de neerslag in die tijd van het jaar valt. Momenteel loopt de zomer op zijn einde en daarmee wordt de kans op regen groter. Het is onduidelijk wat de precieze oorzaak is van de huidige langdurige droogte. Neerslag in Zuid-Afrika heeft grote natuurlijke variaties op tijdschalen van jaren en langer. De huidige droogte is echter zeldzaam, geschat wordt dat dit maar eens in de 300 jaar voorkomt. Mogelijk heeft het wereldwijde weerfenomeen El Niño - erg sterk in 2015-2016 - hier een rol gespeeld.

Minder regen in de toekomst

Klimaatmodellen voorspellen dat zelfs in een gunstig scenario waarbij wereldwijd een actief beleid wordt gevoerd om broeikasgasuitstoot te beperken, hogere temperaturen (figuur 2) en droge periodes (figuur 3) in Zuid-Afrika vaker voorkomen. Dit komt doordat de Roaring Forties bij de hogere toekomstige temperaturen minder ver noordwaarts trekken. Hierdoor bereikt de regen Zuid-Afrika minder vaak en zal goede drinkwatervoorziening vermoedelijk een toenemend probleem worden.

KNMI-klimaatbericht door Maurits Kooreman