Herstelt de ozonlaag nu wel of niet?

Vorig jaar werd wereldwijd gewezen op eerste tekenen van herstel van de ozonlaag. Het KNMI rapporteerde op basis van eigen metingen dat het ozongat boven de Zuidpool met 20 procent is geslonken sinds het jaar 2000. Wat zeggen de waarnemingen tot nu toe over het herstel van de ozonlaag buiten de poolgebieden?

De ozonlaag en het klimaat zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Veranderingen in de ozonlaag hebben geleid tot veranderingen in het klimaat. Andersom zullen veranderingen in het klimaat naar verwachting leiden tot veranderingen in de ozonlaag.

Nieuwe resultaten ozonlaag

Recent verscheen een studie naar trends in satellietwaarnemingen van de hoogteverdeling van ozon buiten de poolgebieden. De studie meldt dat “ozon op lagere breedtegraden niet herstelt, ondanks gestaag herstel van het Antarctische ozongat”. In sommige mediaberichten werd daarna de vraag gesteld of het herstel van de ozonlaag zich wel doorzet.

Verschillen tussen meetreeksen

De nieuwe studie suggereert dat gedurende de afgelopen 20 jaar de hoeveelheid ozon in sommige lagen van de atmosfeer is toegenomen, maar in andere lagen juist is afgenomen. Met als netto resultaat geen verandering van de totale hoeveelheid ozon. Een eerste analyse van KNMI satellietmeetreeksen - gebaseerd op andere meetgegevens dan gebruikt in de studie - levert een heel ander beeld, waarbij geen sprake is van stagnatie maar wel degelijk van toename van ozon buiten de poolgebieden (figuur 1). Opvallend is dat de twee reeksen vooral na 2012 sterk uiteenlopen. Waarom dat gebeurt is niet bekend, maar het benadrukt dat er nog geen consensus is over de vraag of herstel van de ozonlaag op lagere breedtegraden zichtbaar is.

Geduld

Naast het klimaat zorgt ook het weer voor grote variaties in de dikte van de ozonlaag van jaar tot jaar (figuur 1). Weer en klimaat bemoeilijken daarom het vaststellen van herstel van de ozonlaag. Modellen geven aan dat volledig herstel van de ozonlaag nog vele tientallen jaren op zich laat wachten. Herstel van de ozonlaag is daarom een kwestie van geduld. En beperkte veranderingen over een relatief korte periode van 20 jaar zijn niet geheel onverwacht. Het succes van de internationale afspraken gericht op het herstel van de ozonlaag blijft vooralsnog onomstreden.

KNMI-klimaatbericht door Jos de Laat en Michiel van Weele