Is 1,5 ºC opwarming nog haalbaar (deel 2)?

In het klimaatakkoord van Parijs is afgesproken om de mondiale opwarming te beperken tot maximaal 2 °C en liefst tot 1,5 °C. Wetenschappers denken er verschillend over of 1,5 °C nog binnen bereik is. In het vorige klimaatbericht bleek het antwoord vooral afhankelijk van de gekozen definities. Er is bovendien verschil van inzicht in hoeverre de huidige situatie verdere opwarming onomkeerbaar heeft gemaakt.

De oceanen leiden tot grote traagheid in het klimaat. Bijna alle warmte die de afgelopen eeuw het klimaatsysteem is ingegaan door de toename van CO2 en andere broeikasgassen, is opgenomen door de oceanen. Deze opgenomen warmte wordt langzaam verdeeld over de gehele diepte van de oceaan, slechts een deel ervan is voelbaar aan het oppervlak. Zolang niet de hele oceaan opgewarmd is, blijft de temperatuur op aarde stijgen. Echter, er is een compenserend effect.  Een deel van de CO2 wordt al vrij snel opgenomen door de oceanen en de biosfeer. Als echter de CO2-concentratie constant zou blijven, zou de temperatuur door de oceanen nog 0,2 tot 0,6 ºC verder stijgen.

Stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen betekent ook minder fijnstof in de lucht. De kleine stofdeeltjes die bij verbranding van bijvoorbeeld kolen, benzine, en kerosine vrijkomen, weerkaatsen een deel van het zonlicht. Hierdoor is de wereldgemiddelde temperatuur nu iets lager dan bij een schonere lucht het geval zou zijn. Het stoppen met verbranden van fossiele brandstoffen zou behalve de gewenste CO2-reductie en verbeterde luchtkwaliteit een opwarmend effect hebben van 0,1 tot 0,3 ºC.

Tenslotte is ook methaan een belangrijk broeikasgas. Ongeveer een kwart ervan komt vrij bij de winning en transport van fossiele brandstoffen (aardgas is grotendeels methaan). De rest komt uit veeteelt, rijstbouw en afval. Sommige toekomstverkenningen gaan uit van een sterke afname van de uitstoot van methaan, 30% in 2100. Dit compenseert dan de opwarming door de verbeterde luchtkwaliteit.

Kortom, als de CO2-emissies naar nul gaan zal de temperatuur eerst nog tussen de nul en een paar tienden graden stijgen door de afname van de koeling door fijnstof, en daarna ongeveer constant blijven. Buiten beschouwing laten we hier dat de afbouw van emissies heel snel zou moeten gaan om onder de 1,5 ºC te blijven. We weten niet of dat redelijkerwijs mogelijk is.

 

KNMI-klimaatbericht door Michiel van Weele, Geert Jan van Oldenborgh en Rob van Dorland