Klimaateffectief vliegen

Naast de bekende CO2-uitstoot zijn er ook meer onbekende klimaateffecten van vliegreizen. Zoals het ontstaan van vliegtuigstrepen en de gevolgen van vervuilende stoffen die op grote hoogte vrijkomen bij de verbranding van kerosine. Door ‘klimaateffectief’ te vliegen zou enige klimaatwinst geboekt kunnen worden. Minder vliegen levert uiteindelijk de meeste klimaatwinst op.

Doorgaande groei van het vliegverkeer

Dit jaar wordt er door de coronacrisis wereldwijd veel minder gevlogen dan vorig jaar. Naar verwachting is dit een tijdelijk effect. Per jaar komt er door luchtvaart ruim 1 miljard ton CO2 in de atmosfeer terecht. Dagelijks waren er, voor de coronacrisis, bijna 200.000 passagiers- en vrachtvluchten. Hoewel verdere groei van het vliegverkeer nu onzeker lijkt, is de kans hierop, op wereldschaal, na de coronacrisis groot volgens een recent rapport van het PBL. Dit komt door welvaartstijging in de wereld die intenties om minder te vliegen waarschijnlijk zal overstijgen. Als er dan toch veel gevlogen wordt is het een interessante vraag of het vliegen ook klimaateffectiever kan.

Klimaateffectief vliegen

Met klimaateffectief vliegen bedoelen we dat het klimaateffect van de vlucht per gevlogen kilometer minder groot wordt. Klimaateffectief vliegen kan bijvoorbeeld door brandstofbesparing, het slim kiezen van de vliegroute en vlieghoogte, en goede afspraken over start- en landingsprocedures. Brandstofbesparing heeft natuurlijk al de aandacht van vliegmaatschappijen gezien de grote financiële voordelen van minder brandstofverbruik. Voor het klimaat kan het echter ook netto voordeliger zijn om een iets langere route te vliegen, bijvoorbeeld omvliegen om minder vliegtuigstrepen te laten ontstaan.

Van recenter datum komt hierbij het bijmengen van biobrandstoffen. Hierdoor wordt het gebruik van fossiele brandstoffen voor kerosine beperkt. Er wordt onderzoek gedaan naar alternatieve, meer duurzame brandstoffen.

Veel minder bekend is dat er ook (beperkt) gestuurd kan worden op de niet-CO2 klimaateffecten van het vliegverkeer. Met name de vorming van vliegtuigstrepen en luchtvervuiling op grote hoogte. Veel is er nog niet bekend over het precieze ontstaan van vliegtuigstrepen en de mogelijke uitbreiding ervan naar grootschalige sluierbewolking. De klimaateffecten van uitwaaierende vliegtuigstrepen zijn ingewikkeld en verschillen ook sterk tussen dag en nacht. Onbekend is verder in hoeverre schonere motoren het aantal condensatiekernen, belangrijker voor het ontstaan van sluierbewolking, kunnen beperken. De bijgaande figuur toont de processen in de atmosfeer waarmee rekening moet worden gehouden.

Slimme routes maar ook minder vliegen

Slimme veilige, weersafhankelijke en klimaateffectieve vliegroutes kunnen een niet onbelangrijke en snelle bijdrage leveren om het effect van vliegverkeer op de atmosfeer en het klimaat te verkleinen. Binnen Europa zal in 2021 met operationele proeven worden geëxperimenteerd met het tegengaan van sluierbewolking door te variëren in vlieghoogte. Zolang klimaatneutraal vliegen niet mogelijk is, blijft het belangrijk om minder te vliegen.

Het KNMI werkt internationaal veel samen en wil het goede voorbeeld geven door met de partners in te zetten op minder vliegen. In plaats daarvan wordt er toenemend gebruik gemaakt van digitale hulpmiddelen. Binnen Europa wordt zoveel mogelijk de trein genomen.

 

KNMI-klimaatbericht door Michiel van Weele