Nederlands festivalweer is in beweging

Het festivalseizoen van 2024 is alweer goed op weg. Door de relatief natte zomer moesten de regenponcho's al meermaals uit de kast worden getrokken en werden er zelfs festivalcampings en -parkeerterreinen afgesloten. Door naar het weer in het verleden te kijken, kun je zien wat de gemiddelde kans op regen of hitte is gedurende het festivalseizoen. Door klimaatverandering is dit ‘festivalklimaat’ volop in beweging.

Drassige festivalweides 

Dit jaar kenmerkt het festivalseizoen zich vooral door de grote neerslagsommen. April en mei gingen de boeken in als zeer tot extreem nat. Dit zorgde voor problemen op verschillende festivals: weilanden werden te drassig om als camping of parkeerterrein gebruikt te kunnen worden en hele stukken festivalterrein liepen soms zelfs onder water. Gemiddeld waren april en mei warme maanden, al had april wel twee gezichten: de eerste helft was bovengemiddeld warm, maar 15 april sloeg dit abrupt om naar koelere temperaturen (afbeelding 1). De warme lucht keerde eind april weer terug. 

Afbeelding 1. Minimum- (blauw) en maximumtemperatuur (oranje) in de Bilt vanaf de opening van het festivalseizoen (29 maart) tot en met 12 augustus. 

 

Grote verschillen 

In het eerste weekend van juni koelde het 's nachts sterk af to 5 graden, zoals te zien is in afbeelding 1. Een extra deken in de tent was dus gewenst voor festivalgangers tijdens 'Best Kept Secret' in Hilvarenbeek. Juni werd uiteindelijk zomers afgesloten, met temperaturen van 25 graden of meer. Ook in juli kon de korte broek steeds vaker worden ingepakt dankzij de vele zomerse dagen (afbeelding 1). Toch waren juni en juli over de gehele maand genomen koeler dan het langjarig gemiddelde. 

Afbeelding 2. Gemeten neerslaghoeveelheden in juni (links) en juli (rechts) 2024 door de KNMI neerslagwaarnemers. 

De grote neerslaghoeveelheden van het voorjaar zetten in juni en juli door: in juni moesten op Terschelling meerdere voorstellingen tijdens Oerol worden geschrapt vanwege hevige regenval. Het bleef hierna wisselvallig en eind juni werden er op verschillende festivals parkeerterreinen afgesloten. In België werden tijdens Graspop zelfs delen van festivalcampings ontruimd. Wat in juni en juli vooral opviel, was dat de neerslagverschillen over Nederland in juni en juli heel groot waren (afbeelding 2). 

Het festivalklimaat 

2024 heeft dus tot nu toe een wisselvallig en regionaal zeer nat festivalseizoen. Maar wat kun je op basis van het langjarig gemiddelde verwachten tijdens een willekeurig festivalweekend? Om die vraag te beantwoorden, kunnen we kijken naar festivalseizoenen in het verleden. Voor het creëren van het ‘festivalklimaat’ gebruiken we alle lange weekends (vrijdag t/m zondag) tussen 1991 en 2020 en richten we ons op week 14 (begin april) tot en met week 39 (eind september). Het resultaat hiervan voor de minimum- en maximumtemperatuur in De Bilt is te zien in afbeelding 3, de gemeten neerslag in afbeelding 4.* 

Afbeelding 3. Gemeten weekendgemiddelde (vr-zo) minimum- (blauw) en maximumtemperatuur (oranje) in het festivalseizoen (week 14 t/m 39) in De Bilt tussen 1991 en 2020. De lijnen geven de langjarige gemiddelden aan. 

Zoals te zien is in afbeelding 3 nemen de temperaturen tijdens het festivalseizoen toe tot ongeveer week 32 (meestal de tweede week van augustus). Dit beeld is wel grillig door de beperkte hoeveelheid data die is gebruikt en door natuurlijke variaties in het weer. Lowlands, een festival dat dit jaar in week 33 plaatsvindt, kan dus volgens dit gemiddelde ‘festivalklimaat’ rekenen op een maximumtemperatuur van gemiddeld 22,6 graden en een nachttemperatuur van zo’n 12,3 graden. Pinkpop viel dit jaar in week 25 en zou volgens het festivalklimaat kunnen rekenen op een maximum van gemiddeld 20 graden en een minimum van 10,8 graden. De daadwerkelijke temperaturen schommelen elk jaar ergens rondom deze gemiddelden. 

Afbeelding 4. Gemeten weekendgemiddelde (vr-zo) dagneerslag in het festivalseizoen (week 14 t/m 39) in De Bilt tussen 1991 en 2020. De lijn geeft het langjarig gemiddelde aan. 

In afbeelding 4 zijn de neerslagmetingen per dag in De Bilt te zien, gemiddeld over lange weekends tussen 1991 en 2020. De neerslagmetingen geven een nog grilliger beeld dan de temperatuurmetingen omdat neerslag een lokaal karakter heeft, zeker als het om zomerse buien gaat. In de grafiek is wel te zien dat de neerslagkansen gemiddeld iets toenemen vanaf de start van het festivalseizoen in de lente tot de zomer (afbeelding 4). De zomer is gemiddeld wat natter dan de lente, omdat warme lucht meer waterdamp kan bevatten. De warmte kan intensieve buien veroorzaken waar in korte tijd veel regen uit valt met kans op wateroverlast. Ook dit zien we terug in de metingen in afbeelding 4: de hoogst gemeten neerslagsommen vinden in de zomer plaats. 

Het festival van de toekomst 

Wie over 26 jaar in 2050 een festival wil bezoeken, moet mogelijk rekening houden met ander festivalweer. Ten opzichte van het huidige klimaat (1991-2020) neemt volgens de KNMI'23-klimaatscenario's de gemiddelde maximumtemperatuur in het voorjaar mogelijk toe met 0,8 tot 1,2 graden en de minimumtemperatuur met 0,7 tot 1,4 graden. In de zomer zijn deze toenames groter. Bovendien worden de lente en zomer steeds droger en komen extremen vaker voor: we zullen hitte en extreme neerslagsommen steeds vaker tegenkomen en deze extremen nemen ook in intensiteit toe. Van regenjas tot waterfles: de festivalrugzak wordt steeds voller. 

Vooruitzichten voor dit weekend 

Vertrek je dit weekend naar Lowlands in Biddinghuizen? Reken dan op een stuk koelere temperaturen dan de afgelopen dagen, maar vrijdag en zaterdag ook op wat regen. Een mooi weekend toegewenst! 

KNMI-Klimaatbericht door Lone Mokkenstorm 

 

* De Bilt is hier gebruikt als representatief station voor Nederland. Voor een preciezere inschatting zou je deze analyse per festival kunnen uitvoeren met meetgegevens van het dichtstbijzijnde meetstation. Zuid-Limburg is bijvoorbeeld gemiddeld iets warmer dan De Bilt en heeft ook vaker te maken met hitte.