Noorderlicht komt zeldzaam zuidelijk boven Nederland door zonnestorm

Vrijdag 10 mei bevond het noorderlicht zich boven Nederland. Dat het noorderlicht zo zuidelijk komt, is een erg zeldzaam verschijnsel. Het werd veroorzaakt door een zeer krachtige geomagnetische zonnestorm, die tot stand kwam door een serie uitzonderlijk grote verstoringen in de wind op de zon.

Op 10 mei bereikte vanaf ongeveer 19:00 uur de storm de aarde en werd het magneetveld sterk vervormd. Hierdoor was het mogelijk om het noorderlicht, dat veroorzaakt wordt door deeltjes die in het verstoorde magneetveld versneld worden, in Nederland waar te nemen. Om 23:30 uur was de piek in activiteit. Doordat het helder weer was, konden veel mensen het noorderlicht zien vanuit Nederland.  

Meestal als het noorderlicht vanuit Nederland wordt gezien, bevindt het verschijnsel zich boven het zuiden van Scandinavië en de Noordzee, en is dan vooral zichtbaar aan de noordelijke horizon vanuit Nederland. Op 10 mei was vrijwel de hele lucht gekleurd in ons land. 

Kracht van de geomagnetische storm  

De maximale kracht van deze storm tijdens de piek, gemeten door middel van een wereldwijd netwerk van geomagnetische observatoria, en uitgedrukt in de Hp30-index, was 11,3. De laatste zware storm van de afgelopen jaren had een index van 8,7 (april 2023). In oktober 2003 hadden we voor het laatst een gebeurtenis met ongeveer vergelijkbare waarde van de Hp30-index, namelijk 11,7. 

Kleuren van het noorderlicht 

De bron van het licht zijn geladen deeltjes in het magneetveld van de aarde die met hoge snelheid de atmosfeer bereiken. De deeltjes komen in beweging als het magneetveld wordt verstoord door de deeltjes afkomstig van de zon. De deeltjes botsen met zuurstof en stikstofatomen- en moleculen. De energie van deze botsing komt vrij in de vorm van het noorderlicht. De botsing van de deeltjes vindt plaats tussen ongeveer 100 en 600 kilometer hoogte. 

Rol van het KNMI  

Het noorderlicht zelf is vooral erg mooi, maar de oorzaak -de zonnestorm- kan stroomstoringen veroorzaken, en de communicatie en navigatie van het vliegverkeer verstoren. Het KNMI heeft in opdracht van de overheid een ruimteweer-alarmeringsservice opgezet. Het KNMI brengt 24 uur per dag, zeven dagen per week de effecten en gevaren van ruimteweer in kaart. We monitoren de situatie in de ruimte en vergroten het bewustzijn bij vitale sectoren over de mogelijke effecten.  

Ook de zonnestorm van 10 mei is door het KNMI gemonitord, vanaf 8 mei werd al een storm verwacht door onze experts en vanaf de ochtend van 10 mei en gedurende het verloop van de storm zijn partners geïnformeerd. Voor nu lijkt het erop dat alle satellietsystemen en elektriciteitsnetwerken wereldwijd deze storm goed hebben doorstaan.