Rivieren op Antarctische IJskap

De Antarctische IJskap wordt ’s zomers deels bedekt met rivieren, meren en zelfs een waterval, ondanks de heersende diepvriestemperaturen. Deze verrassende ontdekking werd recentelijk gepubliceerd in het blad Nature en is gerelateerd aan het smelten van sneeuw door instraling van de zon in bergachtige gebieden.

De auteurs bestudeerden lucht- en satellietfoto’s van de ijskap en wisten 700 individuele stroomgebieden te identificeren, verspreid over het gehele continent (Figuur 1). Sommige rivieren hebben een lengte van wel 120 kilometer; een andere eindigt zelfs in een enorme, 130 meter brede waterval, genoeg om al het Antarctische smeltwater af te voeren (Figuur 2).

Brekend ijs
Deze meren en rivieren dragen volgens een nieuwe theorie in belangrijke mate bij aan het versneld afbrokkelen van de ijskap. Het smeltwater kan namelijk in gletsjerspleten samenvloeien en daar herbevriezen. De druk van het uitzetten leidt tot het opbreken van de ijskap in grote ijsbergen en op termijn tot een dunnere ijskap. Dit proces, hydrofracturing genaamd, kan de zeespiegelstijging versnellen.

Versnelde zeespiegelstijging
Het KNMI doet onderzoek naar de stijging van het zeeniveau ten behoeve van de klimaatscenario’s voor Nederland, en heeft in recent onderzoek dit proces in zijn toekomstverwachtingen verwerkt. Uit deze berekeningen blijkt dat Antarctisch smeltwater bijdraagt aan mogelijk meerdere meters zeespiegelstijging in het jaar 2100, een enorme toename ten opzichte van eerdere schattingen (Figuur 3).

Antarctische rivieren zijn dus niet zomaar een curiositeit. Ze hebben mogelijk grote gevolgen voor de toekomst van Nederland.

KNMI-klimaatbericht door Richard Bintanja