Als je een dynamisch energiecontract hebt heb je het vast al gemerkt: de elektriciteitsprijzen zijn de afgelopen dagen torenhoog. Vooral aan het begin van de avond, tussen 17:00 en 19:00 uur, moet je flink in de buidel tasten om de wasmachine aan te zetten of te koken op je elektrische fornuis. Deze hoge prijzen worden veroorzaakt door ongunstig weer voor duurzame energieproductie.
Door de transitie naar duurzame energie speelt het weer een steeds grotere rol in de elektriciteitsproductie. De zon moet schijnen voor de opwek van zonne-energie, en de wind moet waaien voor windenergie. In de afgelopen dagen is het bewolkt (duister) en nagenoeg windstil (luw). Door deze combinatie is er zeer weinig productie van duurzame energie (afbeelding 1), wat leidt tot hoge prijzen op de elektriciteitsmarkt. In het Duits is dit type weer bekend als "Dunkelflaute". In het Nederlands vertalen we dat naar "duisterluwte".
De veroorzaker van deze duisterluwte is een hogedrukgebied boven Noordwest-Europa dat dagenlang ons weer domineert (afbeelding 2). In dit hogedrukgebied is het vrijwel windstil en langdurig bewolkt waardoor we de zon amper zien (afbeelding 3). Door het gebrek aan wind en opwarming door de zon trekt deze bewolking ook niet weg. Een dergelijk hogedrukgebied wordt ook wel blokkade genoemd omdat de weersystemen die vanaf de Atlantische oceaan op Europa afkomen naar het noorden worden afgebogen om het hogedrukgebied heen.
Dit weerbeeld met weinig wind en zon zorgt de afgelopen dagen voor zeer weinig productie van duurzame energie. Op woensdag 6 november was de Nederlandse elektriciteitsopwek uit zonne- en windenergie zelfs het laagst in bijna twee jaar (afbeelding 1). Met 17 GWh over de gehele dag was de opbrengst slechts 4 procent van de elektriciteitsvraag in Nederland.
Ook in Duitsland zorgt hetzelfde weer voor energieproblemen, daar is de opwek uit windenergie het laagst in 10 jaar. Dit soort laagterecords zijn extra opvallend omdat er de afgelopen jaren in hoog tempo windturbines en zonnepanelen bijgeplaatst zijn, en de opbrengsten dus gemiddeld juist sterk toenemen.
Niet alleen de productie van elektriciteit hangt af van het weer. Voor de elektriciteitsvraag speelt de temperatuur ook een belangrijke rol: als het koud is gebruiken mensen hun elektrische warmtepomp, bij warm weer de airco. Afgelopen week was de temperatuur vrij normaal voor deze tijd van het jaar. Als een vergelijkbare weerssituatie plaats zou vinden op een koude winterdag zou het tekort aan elektriciteit nog groter geweest zijn. Nu wordt het tekort aangevuld met opwek uit fossiele brandstoffen. Er wordt hard gewerkt aan andere oplossingen om toekomstige elektriciteitstekorten op te vangen, zoals opslag van energie in batterijen en stuwmeren, uitbreiding van verbindingen met het stroomnet van buurlanden en betere afstemming van de vraag op het wisselende duurzame aanbod.
Het jupyter notebook dat afbeelding 1 heeft gemaakt op basis van data van ned.nl staat op KNMI gitlab
Zondag lopen duizenden mensen de Rotterdam Marathon. Ik ook. Weer of geen weer. Lopers beweren va...
11 april 2025 - KlimaatberichtMaart was uitzonderlijk zonnig en zacht en er viel nauwelijks regen. Op maar liefst zes dagen lie...
09 april 2025 - KlimaatberichtDe naam lachgas houdt ons een beetje voor de gek, want zo onschuldig is het niet. Lachgas is beke...
01 april 2025 - KlimaatberichtDe periode waarin we droogte monitoren start vandaag. Het KNMI houdt elk jaar van 1 april tot en...
01 april 2025 - Nieuwsbericht