Stromboli vulkaan: onvoorspelbaar en explosief

Op woensdag 28 augustus werd de rust op het Italiaanse vulkaaneiland Stromboli voor de tweede keer binnen twee maanden verstoord door een paroxysmale explosie. De eerdere paroxysmale explosie, op 3 juli 2019, veroorzaakte de dood van een wandelaar. Beide keren bereikte de askolom die vrijkwam een hoogte van 2 kilometer en raasden pyroclastische stromen van de top van de vulkaan richting de zee. Deze stromen, een gloedwolk die bestaat uit een mengsel van hete gassen, as en brokstukken van de vulkaan, komen met hoge snelheden naar beneden.

Elske de Zeeuw-van Dalfsen, vulkanoloog bij het KNMI: "Dat deze onvoorspelbare explosies zo kort achter elkaar plaatsvinden is ongebruikelijk. Ze zijn relatief zeldzaam en komen normaal maar eens in de 2-5 jaar voor. Het kan er ook op duiden dat Stromboli een fase van langdurig verhoogde activiteit is ingegaan."

Vuurtoren van het Mediterrane gebied

De Stromboli vulkaan is een actieve stratovulkaan op het gelijknamige eiland Stromboli. Stromboli is een van de Eolische eilanden 65 kilometer ten noorden van Sicilië in de Tyrreense Zee. Op het eiland, dat een doorsnede heeft van 3,5 kilometer wonen rond de 500 mensen. Het eiland dankt zijn bijnaam 'vuurtoren van het Mediterrane gebied' aan de continue activiteit van de vulkaan. Dit natuurfenomeen zorgt voor een spectaculaire schouwspel en is daarom een trekpleister voor toeristen.

Stromboliaanse uitbarstingen

Vulkaan Stromboli is een van de meest actieve vulkanen

De vulkaan is al duizenden jaren in min of meer continue activiteit. De meest voorkomende uitbarstingen van Stromboli zijn zogenaamde Stromboliaanse uitbarstingen. Dit zijn relatief kleine explosies met een frequentie van 2-3 per uur, waarbij uit openingen in de kraters, kleine hoeveelheden gloeiende lava 100-200 meter boven de kraterrand geslingerd worden. De naam Stromboliaanse uitbarsting wordt nu ook voor soortgelijke uitbarstingen van andere vulkanen gebruikt.

Paroxysmale explosies

Meer gewelddadige uitbarstingen van Stromboli, ook wel paroxysmale explosies genoemd, zijn relatief zeldzaam want ze komen normaal maar eens in de 2-5 jaar voor. In 1919 werden vier mensen gedood door grote lavabommen en in 1930 kwamen meerdere mensen om het leven door pyroclastische stromen veroorzaakt door dit soort explosies. In zowel 1986 als 2001 werd een groep kijkers verrast door een paroxysmale explosie terwijl zij op de kraterrand het spektakel aanschouwden. In beide gevallen viel er één dode door impact van een lavabom. De zes maanden durende crisis van 2002-2003 veroorzaakte een elf meter hoge tsunami, waarbij gelukkig geen slachtoffers vielen.

Effusieve uitbarstingen

Van tijd tot tijd zijn er ook effusieve uitbarstingen van Stromboli waarbij lava uit de kraters richting de zee stroomt. De meest recente lavastroom was zichtbaar na de explosie van 3 juli en stroomde tot halverwege de flank van de vulkaan. Daarvoor was lavastroom zichtbaar van augustus tot oktober 2014.