Temperatuursprongen

Wel of geen winterjas aan naar buiten, de laatste weken is er geen peil op te trekken. Bleef vorige week donderdag de temperatuur in De Bilt nog steken op een kleine 11 graden, de dag erna werd het aangenaam terrassenweer en kroop het kwik richting 18 graden. Zo’n temperatuursprong van 6-7 graden is niet ongewoon. We zien wel vaker grotere sprongen. Klimaatverandering uit zich in hogere temperaturen, maar de temperatuur van dag op dag is nagenoeg nog net zo veranderlijk als 60 jaar geleden.

Oorzaken van temperatuursprongen

Grote veranderingen in de temperatuur van dag tot dag hangen vaak samen met het binnenstromen van luchtmassa’s van elders. Koude lucht in het voorjaar die met een zuidelijke stroming vervangen wordt door warme lucht uit het zuiden waar de zon al krachtiger schijnt bijvoorbeeld. Zonnige dagen, afgewisseld met bewolkte, geven ook aanleiding tot temperatuursprongen, met name in de maanden waarin de zon hoog aan de hemel staat.

Temperatuursprongen door het jaar heen

De dag tot dag verandering in de maximumtemperatuur in De Bilt bedraagt gemiddeld over de afgelopen 30 jaar 2,7 graden. In de winter zijn de sprongen gemiddeld een graad kleiner dan in de zomer, 2,3 tegen 3,3 graden (figuur 1). De grootste sprong in de laatste 30 jaar was van 16 op 17 juli in de warme zomer van 2003. Oostelijke aanvoer van warme lucht en een strakblauwe hemel zorgden op 16 juli voor een maximumtemperatuur van 34,3 graden. Een dag later was de wind gedraaid naar het zuidwesten en bracht koele oceaanlucht met veel bewolking en regen. De maximumtemperatuur bleef die dag steken op 20,3 graden, maar liefst 14 graden lager.

Maximumtemperaturen stijgen

Vergelijken we de dagelijkse maxima in de temperatuur van de afgelopen 30 jaar met de 30 jaar daarvoor, dan zien we het hele jaar door een gemiddelde opwarming (figuur 2).  Gemiddeld zijn de dagelijkse maxima in De Bilt gestegen van 13,2 naar 14,5 graden, een stijging van 1,3 graden. De belangrijkste oorzaak voor deze opwarming is de toename van CO2 in de atmosfeer van 316 ppm in 1959 tot 409 in 2018.

Temperatuursprongen niet veranderd

De opwarming over de laatste 60 jaar gaat niet gepaard met een noemenswaardige verandering in de temperatuursprongen (figuur 1). Ook in het tijdvak 1959-1988 bedroeg de gemiddelde temperatuursprong van dag tot dag 2,7 graden. Gemiddeld kan de winterjas dus eerder de kast in, maar aan de wisselvalligheid van afwisselend koudere en warmere dagen verandert dus weinig.

KNMI-klimaatbericht door Frank Selten