Waarom droogte lastig te voorspellen is

Ons klimaat is aan het veranderen. Het wordt warmer, natter in de winter en extreme buien worden heviger. Maar of het in de zomer droger gaat worden of niet is lastiger te bepalen.

Droogte ontstaat doordat er vanaf het begin van de lente tot het eind van de zomer meer water uit de bodem verdampt dan dat er neerslag valt. Voor verdamping is energie nodig, die komt van de zon. Hoeveel water er verdampt hangt van erg veel details af, zoals hoeveel zonlicht door wolken wordt tegengehouden, hoe vochtig de bodem is, de hoeveelheid bladeren die planten en bomen hebben (want veel water verdampt via bladeren), en hoe diep hun wortels zitten. Bovendien gaat verdamping efficiënter als de lucht droger is en het harder waait.

Zelfversterkende effecten

De neerslag hangt gedeeltelijk weer af van deze verdamping. Eenmaal droge bodems verdampen weinig, waardoor er minder vocht in de lucht komt, minder wolken ontstaan, er minder regen valt en meer zonlicht beschikbaar is voor verdamping. Dit versterkt de droogte. Andersom, wanneer de bodem vochtig is, kan er meer verdampen. Wolken waaruit neerslag kan vallen ontstaan dan makkelijker en remmen de instraling van de zon. Dit gaat droogte tegen.

Grote spreiding in verwachte zomerklimaat

Voor klimaatmodellen is deze wirwar van processen die elkaar beïnvloeden en versterken lastig goed door te rekenen. Dat komt omdat de processen afhangen van kleinschalige details, zoals luchtstromen (atmosferische turbulentie), wolken, rivierstromen en bodem- en plantensoorten. Een kleine afwijking in deze details kan grote verschillen opleveren in de hoeveelheid bodemwater in de loop van de lente en zomer en daarmee in de hoeveelheid neerslag en verdamping. Klimaatmodellen verschillen in deze details. In tegenstelling tot de unanieme verwachte opwarming in modellen (figuur 1), lopen de toekomstverwachtingen voor droogte in Noordwest-Europa uiteen van weinig verandering tot sterke uitdroging (figuur 2).

Meer onderzoek nodig

Het KNMI neemt deel aan een internationaal onderzoeksproject (EUCP), gefinancierd door de Europese Unie. Het doel is om klimaatmodellen met waarnemingen  te combineren om beter in kaart te brengen hoe toekomstige droogtes in Europa zich zullen ontwikkelen.

KNMI-klimaatbericht door Frank Selten en Eveline van der Linden