Het KNMI wordt (bijna) aan het zicht onttrokken door de mist
Foto: Ben Lankamp

Weinig effect van klimaatverandering op mist

06 november 2024

Mist past bij het Nederlands weerbeeld, vooral in de herfst en winter. Wel komt mist nu veel minder vaak voor dan vroeger. Dat komt niet door klimaatverandering, maar vooral doordat de lucht schoner is geworden door milieubeleid. Volgens de KNMI'23-klimaatscenario's blijft mist vrijwel net zo vaak voorkomen in een toekomstig, warmer Nederland als nu.

Mist in een notendop 

Mist bestaat uit kleine zwevende druppeltjes. Ze zijn kleiner en lichter dan regendruppels en blijven daardoor in de lucht rondzweven. Mist ontstaat als vochtige lucht sterk genoeg afkoelt en de waterdamp in de lucht condenseert tot waterdruppeltjes. Hetzelfde gebeurt als je met een bril vanuit de kou een warme ruimte binnenloopt en plots je bril beslaat. Vooral bij rustig en koud weer met weinig wind en bewolking kan de lucht dicht bij de grond heel makkelijk afkoelen. Hoe meer stofdeeltjes de lucht bevat, hoe makkelijker waterdamp condenseert.

Mist in Nederland 

In de herfst en winter komt mist zeer regelmatig voor, gemiddeld over het land zijn er vele tientallen mistdagen per jaar. In het noordoosten van het land komen de meeste mistdagen per jaar voor (bijna 100 dagen per jaar), in Zeeland de minste (minder dan 30 dagen per jaar). De Bilt zit ertussenin met iets meer dan 70 mistdagen per jaar (afbeelding 1). De definitie van een mistdag is dat het zicht op die dag gedurende minstens een uur minder dan 1000 meter is. 

Verdeling van het gemiddeld aantal mistdagen per jaar in Nederland over de periode 2003-2020
Afbeelding 1. Verdeling van het gemiddeld aantal mistdagen per jaar in Nederland over de periode 2003-2020. Een mistdag heeft minimaal 1 uur zicht van minder dan 1000 meter. ©KNMI
Grafiek waarop te zien is hoe het aantal uur mist in De Bilt met zicht van minder dan 1000 meter per jaar is afgenomen tussen 1960 en 2023.
Afbeelding 2. Aantal uur mist met zicht van minder dan 1000 meter per jaar in De Bilt 1960-2023. ©KNMI
Grafiek uit het KNMI-klimaatdashboard met het aantal uur mist per jaar in De Bilt volgens de metingen sinds 1960 en voor een 30-jarige periode rond 2050 en 2100.
Afbeelding 3. Grafiek uit het KNMI-klimaatdashboard met het aantal uur mist per jaar in De Bilt volgens de metingen sinds 1960 en voor een 30-jarige periode rond 2050 en 2100. ©KNMI

Mist in de loop van de tijd 

Afbeelding 2 laat het aantal uren mist zien per jaar voor De Bilt. Rond 1960 telde De Bilt gemiddeld bijna 500 uren mist per jaar, tegenwoordig nog maar 250 uur. Die snelle daling vond plaats voor het jaar 2000, sindsdien is het gemiddeld aantal uren mist redelijk constant gebleven. Die snelle daling vond plaats in alle seizoenen en hangt samen met het schoner worden van de lucht in Nederland door milieumaatregelen. Daardoor is de hoeveelheid fijnstof in de lucht lager geworden, waardoor mist zich minder makkelijk vormt. 

De grote variaties van jaar tot jaar hangen vooral samen met variaties in het weer. Sommige jaren hebben toevallig meer dagen met gunstige weersomstandigheden voor mist dan andere jaren. Zo telde 2003 in De Bilt liefst 392 uur mist en het jaar 2000 maar 137 uur. 

Mist in de toekomst 

De grafiek in afbeelding 3 is afkomstig van het KNMI-klimaatdashboard en laat zien dat in alle KNMI'23-klimaatscenario's het gemiddeld aantal uren mist per jaar in De Bilt rond 2050 en 2100 nauwelijks anders is dan nu. De reden is dat we geen grote veranderingen verwachten in het optreden van de gunstige weersomstandigheden voor mist. Dat geldt voor zowel de mistrijke seizoenen herfst en winter met rond de 100 uur mist als voor de mistarme seizoenen lente en zomer met rond de 30 uur aan mist. Mistwaarschuwingen blijven dus ook in de toekomst van kracht. Een lichte afname van (dichte) mist is mogelijk door verdere verbeteringen van de luchtkwaliteit, maar deze afname zal veel kleiner zijn dan in het verleden. 

KNMI-klimaatbericht door Frank Selten 

Het jupyter notebook dat afbeelding 2 heeft gemaakt op basis van de zichtmetingen in De Bilt staat op KNMI gitlab
Volgende week een klimaatbericht over de opschuivende herfst

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Nieuw automatisch weerstation in Horst

    In het Limburgse Horst is een nieuw automatisch weerstation geïnstalleerd door het KNMI. De verwa...

    20 november 2024 - Nieuwsbericht
  2. Hoe dicht zitten we al bij 1,5 graden opwarming?

    2024 wordt vrijwel zeker het warmste jaar ooit gemeten. Waar we vorig jaar nog net onder de 1,5 g...

    19 november 2024 - Klimaatbericht
  3. Vier tyfoons raken de Filipijnen in korte tijd

    In slechts tien dagen tijd hebben vier tyfoons de Filipijnen getroffen. Dit is een unieke gebeurt...

    19 november 2024 - Nieuwsbericht
  4. Herfst schuift op in een veranderend klimaat

    De herfst is in volle gang: de dagen worden snel korter en de bladeren vallen van de bomen. De te...

    13 november 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten