Zuid-Afrika droger door klimaatverandering

De afgelopen jaren waren erg droog in het gebied rond Kaapstad. In 2015–2017 viel 30 tot 50 procent minder regen dan normaal. De Zuid-Afrikaanse stad heeft met succes een groot programma opgezet om het watergebruik te verminderen. Samen met wat onverwachte regen is 'Day Zero', de dag dat de waterleiding droog zou vallen, inmiddels tot 2019 uitgesteld. De winterregens zijn alweer begonnen en zijn tot nu toe normaal. Hoe zeldzaam was deze droogte en is de kans erop veranderd door de opwarming van de aarde?

Winterregens

De regen in zuidwestelijk Zuid-Afrika wordt veroorzaakt door winterdepressies die net noordelijk genoeg komen. De meeste regen valt dus in juni-augustus langs de zuidrand van het continent. De rond de 1000 meter hoge bergen in dit gebied zorgen voor plaatselijk veel neerslag aan de westelijke windzijde.

Uitzonderlijke droogte

Een analyse van de waarnemingen en klimaatmodellen door World Weather Attribution laat zien dat deze drie jaar uitzonderlijk waren. Gemiddeld over 31º–35º ZB, 18º–21º OL is de kans hierop minder dan 1 procent per jaar. Het drinkwatersysteem van Kaapstad is echter ontworpen om het hoofd te kunnen bieden aan droogtes die eens in de 50 jaar of minder voorkomen, dus met een kans van 2 of meer procent per jaar. Daardoor zorgde deze uitzonderlijke droogteperiode voor zoveel problemen.

Kans op droogte toegenomen

De kans op drie jaar achtereen droogte zoals de afgelopen jaren is nu ongeveer drie keer zo groot als rond 1900, voordat CO2 en andere broeikasgassen de aarde begonnen op te warmen. De trend in de waarnemingen is het sterkst in het uiterste zuiden, waar ook de meeste regen valt (figuur 2).

Trend zal doorzetten

Klimaatmodellen laten een soortgelijke toename in de kans op droogte zien (de rode balken in figuur 3), waardoor we die inderdaad kunnen toeschrijven aan de opwarming door broeikasgassen. De modellen zijn het niet helemaal eens hoe sterk de trend is, waardoor we voor de toename in de kans op een marge van een factor 1,5 tot 6 uitkomen (paarse balk). Deze toename van de kans op droogte ligt ook voor de hand: door de opwarming verschuiven de zones van westenwinden met depressies richting de polen, waardoor ze minder vaak Zuid-Afrika raken. De modellen laten ook zien dat de trend door zal zetten. Zelfs als we de opwarming tot 2 ºC beperkt houden zal de kans op zo'n periode van drie droge jaren nogmaals verdubbelen of verdrievoudigen.

Klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh