Zeeën zijn brongebieden van luchtsoorten en buien. Veel depressies met regen en wind vinden hun oorsprong in zeeën en oceanen. Luchtstromingen vanaf het water bepalen het klimaat van een land aan zee. Tweederde van de wereldbevolking woont op overgangsgebieden van land en water. Deze gebieden staan bekend om hun karakteristieke verschijnselen, zoals een plotselinge koele zeewind op een warme dag, mist, de vorming van buien of gevaarlijke stormen en stormvloed.
Meteorologische waarnemingen op zee zijn van groot belang voor weersverwachtingen en klimaatonderzoek. Satellieten, weerboeien en vliegtuigen bieden veel gegevens van het weer boven zee. Op de oceaan zijn inmiddels meer dan vijfhonderd zwevende boeien operationeel. De waarnemingen aan boord van schepen zijn als aanvulling nog steeds onmisbaar.
Satellieten meten geen luchtdruk. Juist de veranderingen in de stand van de barometer vormen belangrijke aanwijzingen voor het ontstaan of de ontwikkeling van stormen. Meteorologen houden deze luchtdrukgegevens van schepen nauwkeurig in de gaten. Ze verwerken ze in de rekenmodellen van de atmosfeer waarop de verwachtingen en stormwaarschuwingen zijn gebaseerd.
Op maritiem meteorologisch gebied kent ons land, als zeevarende natie, een lange historie. Al in de zeventiende en achttiende eeuw ten tijde van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) werden aan boord van schepen systematisch weerwaarnemingen verricht. De oude scheepsjournalen worden tegenwoordig weer uit het stof gehaald. Met name de windgegevens bieden informatie over het vroegere klimaat en kunnen aanwijzingen geven voor klimaatveranderingen.
KNMI-oprichter en meteoroloog Buys Ballot heeft in de negentiende eeuw het verrichten van waarnemingen aan boord van schepen sterk gestimuleerd. Er werden medailles uitgereikt voor de beste scheepsjournalen. Deze traditie is tot en met 2011 in ere gehouden om het belang van de scheepswaarnemingen kracht bij te zetten.
Door automatisering van het verzamelen van meteorologische gegevens op schepen is het handmatig bijhouden van de logboeken door zeevarenden nu overbodig. De gegevens worden tegenwoordig niet meer in scheepsjournalen geschreven,. Ze worden direct in de computer ingevoerd en via een telecommunicatienetwerk verspreid.
