Vulkaan IJsland opnieuw uitgebarsten

Op het schiereiland Reykjanes in het zuidwesten van IJsland is op donderdag 22 augustus om 23.26 plaatselijke tijd een nieuwe vulkaanuitbarsting begonnen. Dit is de negende uitbarsting in deze regio sinds deze in 2021 weer actief werd, na een pauze van 800 jaar.

Update 23 augustus 2024

Nieuwe scheur

Gisteravond laat is er een nieuwe scheur ontstaan bij de Sundhnúkur kraters op het schiereiland Reykjanes in IJsland. Lava stroomt in oostelijke en westelijke richting uit deze scheur die inmiddels bijna 4 kilometer lang is. Mogelijk bereikt de lavastroom de hoofdweg naar het dorp Grindavík en de geothermische baden van de Blue Lagoon.

Uitbarsting in mei

Afgelopen mei was er ook al een uitbarsting in hetzelfde gebied. Deze uitbarsting duurde 24 dagen en de lavastroom bedekte een gebied van ruim 9 km2. Hierbij werden twee wegen verwoest.

Magma reservoir bij Svartsengi

Op 4-5 kilometer diepte onder Svartsengi ligt een reservoir waar magma zich voor elke uitbarsting ophoopt. Hoe meer magma zich verzamelt hoe hoger de druk wordt in het reservoir. De grond boven het reservoir wordt hierdoor omhoog geduwd en er ontstaan aardbevingen. Uiteindelijk volgt een uitbarsting of een ondergrondse verplaatsing van magma. Dan begint de cyclus opnieuw. 

18 maart 2024

Twee lavatongen

Afgelopen weekend (zaterdag 16 maart 2024) is er een nieuwe effusieve (rustig vloeiende) uitbarsting op het schiereiland Reykjanes in IJsland begonnen. Lava stroomt uit een scheur van ongeveer 3 kilometer lengte in twee lavatongen. De ene lavatong stroomt richting het westen naar de Svartsengi geothermische elektriciteitscentrale. Deze heeft inmiddels een van de drie toegangswegen naar Grindavík geblokkerd. De andere lavatong stroomt richting het zuiden, oost van Grindavík. Grindavík is beschermd door eerder gebouwde aarden wallen. Wel bestaat er een kans dat deze tong over de tweede toegangsweg naar Grindavík stroomt en/of het dorpje Hraun bereikt.

Evacuaties

Op zaterdagavond werden 700 mensen succesvol uit de geothermische baden van de Blue Lagoon geëvacueerd. Ook verlieten een aantal inwoners van Grindavík hun woning. 8 uur na de start van de uitbarsting was de snelheid van de lavastromen drastisch gereduceerd. Mogelijk is het einde van deze uitbarsting al weer in zicht.

 

14 januari 2024

Nieuwe lavastroom

Op 14 januari 2024 om 07.57 uur plaatselijke tijd is een nieuwe lavastroom ontstaan op het schiereiland Reykjanes in IJsland, op de plek waar in de afgelopen weken verhoogde activiteit werd gemeten. Een van de twee scheuren waar lava uit stroomt bevindt zich minder dan 100 meter van de stad Grindavík.

Evacuatie

De inwoners van de stad werden zaterdagnacht tijdig geëvacueerd nadat data van meetinstrumenten een op handen zijnde uitbarsting aangaven. Na de eerdere uitbarsting in december 2023 waren slechts een klein aantal inwoners teruggekeerd naar hun huizen.

Vechten tegen de natuur

In de afgelopen weken is druk gebouwd aan defensieve aarden wallen om eventuele toekomstige lavastromen tegen te gaan. Dat deze wallen deels succesvol zijn blijkt uit het feit dat lava lateraal langs de wal stroomt. Het puntje van de eerste scheur en ook de tweede scheur bevinden zich echter ten zuiden van de wal, aan de kant waar Grindavík ligt. Hierdoor heeft de lavastroom vrij spel en lopen de huizen en infrastructuur direct gevaar. Het eerste huis staat inmiddels in brand.

 

19 december 2023
 

IJsland op grens van tektonische platen

IJsland ligt op de grens van twee tektonische platen die van elkaar af bewegen. Bovendien bevindt zich onder IJsland een zogenaamde hotspot, een gebied wat veel warmer is dan gemiddeld en waar magma naar boven komt. Daarom komen in IJsland veel aardbevingen voor en zijn er vulkaanuitbarstingen.   

Inwoners Grindavík

Op dit moment komt er lava uit een scheur met een lengte van 3,5 tot 4 km, op 3 kilometer ten noordoosten van Grindavík. De 4000 inwoners van het dorp waren in november al geëvacueerd vanwege de vele aardbevingen die er toen plaatsvonden. Magma hoopte zich toen op in een intrusie onder het aardoppervlak over een lengte van 15 km maar bleef steken op een diepte van 800 meter. Daarna nam de activiteit af, tot een uur voor de uitbarsting er weer meerdere aardbeving plaatsvonden.  

Lavastroom

De verwachting is dat de uitbarsting, net als de eerdere drie uitbarstingen in de regio, een week tot maanden zal duren. Of de lavastroom het dorp bereikt hangt af van hoe de scheur zich ontwikkelt en hoeveel lava nog naar buiten komt. Lavastromen volgen de topografie en vullen de laagstgelegen gebieden. In de afgelopen weken is er een dijk gebouwd om belangrijke infrastructuur bij de Svartsengi geothermische elektriciteitscentrale te beschermen.

Bekijk de animatie over de vulkaanuitbarsting op IJsland op 18 december 2023.

KNMI monitort ook vulkanen

In Caribisch Nederland liggen twee vulkanen, namelijk de Mount Scenery op Saba en the Quill op Sint Eustatius. Beide Nederlandse vulkanen zijn actief. Dat betekent dat ze in de afgelopen 10.000 jaar een keer zijn uitgebarsten. De kans dat dit binnenkort weer gebeurt, is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen rampzalig. Daarom heeft het KNMI kennis in huis over vulkanisme.