Warmterecord in Antarctica

Begin deze maand heeft de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) het Antarctische warmterecord van 18,3 °C, gemeten op de Argentijnse onderzoeksbasis Esperanza op 6 februari 2020, bevestigd. Het vorige record van 17,5 °C stamde uit 2015 en was gemeten op dezelfde basis. Ter vergelijking: boven op de Antarctische IJskap is de laagste temperatuur op aarde gemeten, te weten -89,2 °C.

Een van de snelst opwarmende gebieden op aarde

Esperanza Station (figuur 1) ligt op het Antarctisch Schiereiland (figuur 2), het noordelijkste deel van Antarctica, waar de temperaturen de afgelopen vijftig jaar met zo’n 3 °C zijn gestegen. Hiermee vormt het een van de snelst opwarmende gebieden op aarde. Omdat meer dan 99 procent van het Antarctische continent bedekt is met ijs en sneeuw, betekenen zulke hoge temperaturen dat de afsmelting van de ijskap sterk toeneemt.

De nabijgelegen ijskap van West-Antarctica is zeer gevoelig voor milde temperaturen en de daarmee samenhangende afsmelting, vooral omdat de onderliggende bodem grotendeels onder zeeniveau ligt en het ijs daardoor makkelijk naar de rand glijdt en drijft. Een sterke verdere opwarming in dit gebied kan leiden tot een snelle en onomkeerbare 'afbrokkeling' van de ijskap.

Effect voor zeeniveau in Nederland

Hoge temperaturen in het zuidpoolgebied en een sterke afsmelting van de Antarctische IJskap betekenen slecht nieuws voor Nederland. Water van het smeltende landijs belandt namelijk in zee, waardoor het zeeniveau stijgt. Omdat Nederland zo ver van Antarctica ligt spelen zwaartekrachtseffecten geen rol en neemt de zeespiegel nog harder toe dan gemiddeld (in tegenstelling tot de afsmelting van Groenland).

Paradoxaal genoeg zijn warmterecords in het verre Antarctica voor Nederland dus van veel groter belang dan de hitte afgelopen jaren in Europa, Noord-Amerika en het noordpoolgebied. Jammer genoeg geven de klimaatprojecties aan dat de temperaturen nog verder zullen stijgen, ook in Antarctica. Het is voor het laaggelegen Nederland dus zaak om de Antarctische warmterecords goed in de gaten te houden.

KNMI-Klimaatbericht door Richard Bintanja